परिचय

जालना जिल्हयाविषयी

राज्याचे नाव : महाराष्ट्र
जिल्ह्याचे नाव : जालना
क्षेत्रफळ कि. मी. मध्ये: 7718 चौ.कि .मी
गट/गट विकास संख्या : 8
ग्रामपंचायतीची संख्या : 778

लोकसंख्या सन 2011 च्या जनगणनेनुसार

एकून लोकसंख्या 19,58,483
पुरुष लोकसंख्या : 10,15,116 (51.84%)
महिला लोकसंख्या : 9,43,367 (48.16%)
अनुसूचित जाती लोकसंख्या : 2,72,266 (13.90%)
अनुसूचित जमाती लोकसंख्या : 42,263 (2.15%)

साक्षरता

संपूर्ण साक्षरता : 1234433( 71.52%)
पुरुष साक्षरता : 735402 (81.53%)
महिला साक्षरता : 499031 (60.95%)

जालना जिल्ह्याची महत्वाची माहिती

महसुली गावांची संख्या : 9,72
ग्रामीण घरांची संख्या : 3,20,908
दारिद्ररेषेखालील कुटुंब संख्या : 3,13,103
ग्रामीण भागातील शाळांची संख्या : 1,501
अंगणवाडीची संख्या : 2,030
प्राथमिक आरोग्य केद्राची संख्या : 44
प्राथमिक उप-आरोग्य केद्राची संख्या : 223
पशु आरोग्य दवाखाने : 59

पर्यटन स्थळे व देवालये

जालना जिल्हा देवालयासाठी प्रसिध्द असुन राजुर ता. भोकरदन येथील गणपतीचे मंदीर , अन्वा ता. भोकरदन येथील माहेश्वराचे मंदिर आणि अंबड येथील मत्सोदरी देवीचे मंदिर तसेच नेर ता. जालना येथील वटेश्वराचे मंदिर , परतुर येथील नरसिंहाचे मंदिर , जालना शहरातील भैरवनाथाचे मंदिर, गणपती मंदिर, राम मंदिर, महानुभाव व जैन मंदिर देखिल प्रसिध्द आहे. तसेच जालना शहराच्या मध्यभागी जनार्धन मामांचा पुतळा आहे तसेच नागेवाडी येथील नालंदा बुध्द विहार प्रसिध्द आहे.

समर्थ रामदास स्वामी :- समर्थ रामदास स्वामी यांचा जन्म जालना जिल्ह्यातील घनसावंगी तालुक्यातील जांबसमर्थ येथे झाला. त्यांनी मनाचे श्लोक व दासबोध हे ग्रंथ लिहले आहेत. त्यांनी लोकांना देशाभिमानाची शिकवण दिली.
आनंदी स्वामी :- येथे आनंदी स्वामी नावाचे थोर संत होऊन गेले ते सर्वांशी समानतेने वागत. गरीबांना मदत करीत , जालना येथे त्यांची समाधी आहे.
जानअली व बाबाअली शहा :- जानअली व बाबाअली शहा हे संत देखिल याच जिल्ह्यात होऊन गेलेत. जालना शहरात त्यांचे दर्गे आहेत. व तेथे दरवर्षी उरुस भरतो.
राजुर :- भोकरदन तालुक्यातील राजुर येथे गणपतीचे मंदीर असुन संपुर्ण देशभरातुन मोठ्या प्रमाणात भक्तगण दर्शनास येतात.

जालना जिल्हा परिषदेची संक्षीप्त व सविस्तर माहिती

बलवंतराव मेहता समितीने (१९५८) ग्रामीण विकासात ग्रामीण जनतेला सहभागी करून घेण्यासाठी त्रिस्तरीय पंचायत राज पध्दतीची शिफारस केलेली आहे. त्यास अनुसरुन महाराष्ट्र शासनाने दि. ०१ मे १९६२ रोजी महाराष्ट्र जिल्हा परिषद व पंचायत समिती अधिनियम १९६१ चा कायदा सहमत केला व जिल्हा पातळीवर जिल्हा परिषद गट पातळीवर पंचायत समिती व गाव पातळीवर ग्राम पंचायत अशा रीतीने त्रिस्तरीय पंचायत राज ची स्थापना केली. अश्या प्रकारे पंचायत राज पध्दतीचा स्वीकारकरणारे महाराष्ट्र राज्य हे देशातील नववे राज्य बनले.
जिल्हा परिषद (सामान्यतः जि . प. म्हणून ओळखले जाते.) हि भारतातील जिल्हा स्तरावरील स्थानिक सरकारी संस्था आहे. साधारणपणे जिल्हा परिषदेचे कार्यालय हे जिल्हा मुख्यालय येथे असते.
जालना जिल्हा परिषदेची स्थापना १ मे रोजी झाली सध्या जालना जिल्हा परिषदेत जालना, बदनापूर, अंबड घनसांगावी, भोकरदन, जाफ्राबाद, परतुर व मंठा ह्या आठ पंचायत समित्या समाविष्ठ आहेत. जिल्हा निर्मितीच्या वेळी जुन्या औरंगाबाद जिल्ह्यातील जालना, अंबड, भोकरदन, जाफ्राबाद या चार पंचायत समित्या व परभणी जिल्ह्यातील परतूर समिती जालना जिल्हा परीषदेमध्ये समाविष्ठ करण्यात आल्या.
जणगणना २०११ नुसार जालना जिल्ह्याची लोकसंख्या १९.५८ लक्ष आहे. जिल्ह्यात एकूण ७७८ ग्राम पंचायती असुन त्या अंतर्गत एकूण ९७२ गावे आहेत. जालना जिल्हा परिषदेचे मुख्यालय अंबड रोड वर स्थित आहे.